De sfeer van weemoed en roestig ijzer

Waar nu ZB Bibliotheek van Zeeland staat was vroeger een ijzergieterij. Goed dat die niet meer vlak bij de binnenstad ligt, want behoorlijk ongezond, zou je zeggen. Toch zit er aan een dergelijk bedrijf ook nostalgie verbonden. Noeste arbeiders, vlammen, staal op staal, geknetter, rammelde kettingen; Einstürzende Neubauten, Rammstein, Cabaret Voltaire. Muziek die een bepaald gevoel weergeeft en die doet denken aan die vergane industriële glorie en uitgebuite arbeiders. Wanneer de oude fabriek verlaten is spelen zich in thrillers daar de meest akelige scènes af.

Als het gaat om het beste muziekalbum dan zoek ik het niet bij voorkeur in de industriële muziek. Waar ik naartoe wil is dat het voor mij meestal gaat om de sfeer, zoals bij Paavoharju waarbij je je bij het eerste nummer op het album Yhä hämäärä in een glooiend, koud, mistig landschap waant waar een kraai zijn krakende gekraai laat klinken.

Snoeiharde herfstbladeren
System of a Down heeft snoeiharde gitaarriffs afgewisseld met naar slaapliedjes neigende refreinen. Een variant op de hardrock van bands als Van Halen of, meer basic, Motörhead, met hun songs die uitnodigen mee te brullen en te headbangen. Rage Against The Machine, even terug bij het industriële, biedt ruimte voor echte woede over dagelijkse gebeurtenissen, de medemens, de wereld. Afhankelijk van mijn stemming of ook wel om die juist om te buigen luister ik muziek. Harde of zachte muziek, emotieloze klanken of muziek waar het hartzeer vanaf druip. Soms verkies ik de stilte. Een boswandeling in de herfst met natte bladeren op het pad, krakende bomen, paddenstoelen, het klapperen van vleugels van een haastig vluchtende vogel terwijl de motregen zacht op je regenjas valt en je haar en gezicht steeds natter worden, heeft zijn eigen geluid. Daar hoeft geen muziek bij. Onbewust voegt een hoofd dat vaak toch wel toe.

Portugese golven
Ik hou van fado, soms vrolijk op het jolige af, vaker droevig, nostalgisch, weemoedig verlangend en doordrenkt van heimwee, saudade. Hier zijn er traditioneel verschillen tussen de fado uit Lissabon en die uit Coimbra, waarbij die laatste voornamelijk door mannen gezongen werd. De modernere Fado zangeressen als Misa, Mariza, Ana Moura, Dulce Pontes, Carminho en Gisele João combineren meer met andere instrumenten en muziekstijlen. Cristina Branco heeft een cd waarop ze naar het Portugees vertaalde gedichten van Slauerhof zingt; daarmee de verbinding met Nederland en de zee makend. In de bibliotheek een boek kunnen halen over de oude gieterij zodat deze al lezend en bladerend weer tot leven komt. Ook muziek brengt herinneringen tot leven. Wat is de beste herinnering of het beste gevoel, de beste muziek? Voor nu kies ik het eerste Queens of Fado album, dat opent met Amália Rodrigues, dè koningin van de fado. Maar de keuze is er een van het moment, want er zijn ook nog Radiohead, Elliott Smith, Regina Spektor, Billie Eilish, Zaz of Stromae, die ik ook formidabel vind, of …Metallica…

Aaldert, ZB 2022

Afbeelding: de ijzergieterij aan de Kousteensedijk in 1980
Beeldbank Zeeland ZB